Wandel, fiets of maak een digitaal ommetje
LICHTENVOORDE - Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde organiseert ieder jaar een herdenking op 4 mei. “Daarnaast doen we ook andere activiteiten. Zo hadden we het idee om een mooie route op te zetten langs belangrijke plekken van onze lokale geschiedenis”, zegt secretaris Theo Leemreize. De route is gerealiseerd en wordt op 5 mei officieel gepresenteerd.
Door Joyce de Schepper
“We kwamen in contact met het project de Liberation Route Europe waarvan een gedeelte door de Achterhoek loopt. In intensieve samenwerking met AbelLeisure hebben we een lokaal ommetje ontwikkeld en gerealiseerd langs herdenkingsplekken aangevuld met lokale verhalen”, vertelt Leemreize. “Het bijzondere is dat je de 14 kilometerlange route niet alleen kunt wandelen of fietsen, maar ook digitaal kunt doen. Voordeel van de digitale route is dat we veel foto- en filmmateriaal kunnen laten zien én dat de informatie steeds aangevuld kan worden met nieuwe gegevens en verhalen.”
Krijgsgevangenen en vluchtelingen
Eén van de monumenten op de route is Klein Engeland. “Het verhaal van Klein Engeland vertelt de onderbelichte geschiedenis van Lichtenvoorde en eigenlijk van heel Oost-Nederland. In onze grensregio werden relatief veel vliegtuigen neergeschoten door de Duitsers. De geallieerde bemanningsleden werden door een actieve verzetsgroep via Noord-Brabant en Limburg terug gesmokkeld naar hun vaderland.” Dat ging via de zogeheten Pilotenlijn. Het waren legerkopstukken in Londen die de naam Klein Engeland bedachten voor de verzetsactiviteiten in Lichtenvoorde, weet Leemreize. Soms kregen de militairen -zowel Britten, Amerikanen als Canadezeneen tijdelijke onderduikplek, van waaruit ze overgeplaatst werden naar een andere locatie waar ze langer konden verblijven. De naam Pilotenlijn doet vermoeden dat alleen bemanningsleden werden geholpen, maar het ging ook om gevluchte geallieerde soldaten, joodse vluchtelingen en krijgsgevangen uit de kampen in Rees en Bocholt.
Onderdak, kleding en geld
Het boek ‘Bezetting en verzet’ (2005) van Henny Bennink is een naslagwerk over de oorlogsgeschiedenis in Lichtenvoorde. Bennink beschrijft de activiteiten van het Lichtenvoordse verzet in samenwerking met het verzet van de omringende gemeenten. “Hij heeft het geluk gehad dat hij nog veel mensen heeft kunnen spreken. Uit het boek blijkt ook hoe nauwkeurig de verzetsorganisatie werkte. Er zijn honderden mensen geholpen via de Pilotenlijn, dus er moeten wel veel inwoners uit Lichtenvoorde bij betrokken zijn”, zegt Leemreize. “Ze gaven spontaan onderdak, voedsel en kleding. Mensen in nood werden gewoonweg geholpen, ondanks het grote risico. Vragen werden er niet gesteld. Niet tijdens de oorlog en ook niet daarna. Veel mensen vermoedden van alles, maar vroegen niets. Ook mijn vader was zwijgzaam. Als ik hem wel eens vroeg naar zijn ervaringen, zei hij: ‘Het was een tijd van schik en schrik’. En dat was wel zo’n beetje alles wat hij kwijt wilde. Dat zegt genoeg.
Monument Klein Engeland
In het Joep ter Haar plantsoen, genoemd naar de gelijknamige verzetsman, staat monument Klein Engeland. Een eerbetoon aan de geallieerde slachtoffers én herinnering aan de grote inzet die Lichtenvoordenaren hebben getoond in het verzet. De propeller is van een vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog, beschikbaar gesteld door het AVOG-crashmuseum. Diverse straatnamen rondom het monument zijn genoemd naar verzetshelden of naar mensen die gestorven zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op het YouTube-kanaal van Stichting 4 en 5 mei Lichtenvoorde staat de film ‘Onze Helden, gemaakt door leerlingen van KSG Marianum. Een film over Lichtenvoordse mensen waarnaar een straat is genoemd na de Tweede Wereldoorlog. “Niet alleen in Lichtenvoorde, maar overal waar je komt, heb je straten met mannennamen. De mannen deden veel, maar geloof me, de drijvende krachten achter die mannen waren de vrouwen”, zegt Theo Leemreize.
Lees het artikel in de Vrijheidskrant.
Bekijk meer informatie over 80 jaar vrijheid op deze pagina.