De Kruisberg
Kruisbergseweg, Doetinchem
|
Toon op kaart
Je staat nu op de Kruisbergseweg. Wanneer je hier 800 meter rechtdoor loopt, kom je bij het voormalige Rijksopvoedingsgesticht De Kruisberg.
Begin september 1944 vorderden de Duitsers het en vier dagen later nam de gevreesde Sicherheitsdienst bezit van het complex. Ze sloten er honderden verzetsmensen, afkomstig uit alle delen van het land, en geallieerden op. Ze waren zonder proces bestempeld als Todeskandidat. 71 mannen brachten hier hun laatste uren door: op 2 maart 1945 werden 46 van hen geëxecuteerd, zes dagen later nog eens 25.
Van de 94 mannen die een maand eerder, op 1 februari, naar concentratiekamp Neuengamme werden weggevoerd, kwamen er -naast de 17 die onderweg uit de trein wisten te springen- slechts 7 levend terug.
Toen de geallieerden de grens naderden, moesten de overige gevangenen volgens Füherbefehl geëxecuteerd worden. Toch werden 57 vrouwen en 6 mannen op 27 maart 1945 naar Westerbork gebracht. Twee weken later liepen de vrouwen de beruchte Vrouwenmars. Na de bevrijding bleek dat tachtig procent van hun mannen het niet had overleefd.
Na de bevrijding zaten er in De Kruisberg 1300 NSB-leden en van collaboratie verdachte Achterhoekers gevangen.
Het paviljoen telt in totaal 34 eenpersoons cellen met een afmeting van 3 bij 5 meter. Tijdens de oorlog zaten er echter vier, vijf of soms zelfs zes mensen in opgesloten. De oudste in de cel mocht beschikken over het bed, de overigen sliepen op strozakken op de grond. De ramen van de cellen aan de zijde van de gracht waren wit geschilderd, zodat de gevangenen niet naar buiten konden kijken.
In de voormalige cellen vertelt Stichting Doetinchem Herdenkt verhalen van verzetsmensen en geallieerden die er gevangen zaten. Ook de verhalen van de (vermeende) NSB'ers en collaborateurs worden verteld. Voor een bezoek tijdens een openstelling kun je je opgeven via de site: https://www.doetinchemherdenkt.nl/Bezoek-kruisberg
